هزار راه نرفته!
خلاقیت در زندگی نقش زیادی دارد؛ باعث می شود فقط به یک راه و مسیر در زندگی بسنده نکنیم، بتوانیم هزار و یک راه نرفته را هم ببینیم و ارزیابی کنیم.
خلاقیت
تفکر خلاق شامل فرآیندهای ذهنی است که منجر به حل مسأله از راه های متنوع و جدید می شود. تفکر خلاق بهطور بالقوه و بهشکل فطری در انسان وجود دارد، اما ظهور آن در زندگی مستلزم پرورش آن است. برای پرورش این استعداد در لازم است شناخت درستی از آن داشته باشید. تفکر خلاق چهار فاکتور اصلی دارد:
فکرهای بیهوا، سیال، آزاد!
یکی از عناصر مهم تفکر خلاق آن است که فرد بتواند اندیشههای فراوانی را تولید کند. سالها شاهد آن بودهایم که تفاوت زیادی میان دانشآموزانی که در کلاس ساکت و منزوی هستند و آن دسته از دانشآموزان که اندیشههای زیادی به ذهنشان خطور میکند وجود دارد. وقتی از دانشآموزان سال آخر دبیرستان سۆال میشد که برنامه آتی شما چه خواهد بود غالباً اظهار میداشتند که رفتن به دانشگاه تنها هدف آنهاست. بهواقع آنان قادر نبودند اندیشههای دیگری برای حرکت در زندگی بیاندیشند یعنی در عنصر سیالی تفکر خلاق ناتوان بودند.
در فکرهایت انعطاف به خرج بده!
گاه اندیشههایی که در ذهن فرد پرورانده میشود متنوع بوده و مربوط به طبقات متفاوت میباشد. به بیان دیگر اندیشهها و ایدههایی که در ذهن یک فرد خلاق ایجاد میشود یکسان نیست و دارای تنوع است. در مثال پیشین زمانیکه ایدههای یک جوان پس از اخذ دیپلم صرفاً رفتن به دانشگاه باشد (خواه دانشگاه سراسری، آزاد، پیام نور) هر چند که دارای سه ایده (سیالی) میباشد با این حال بهعلت آنکه سه ایده او در یک طبقه قرار دارد (طبقه رفتن به دانشگاه) ایدههای وی دارای انعطاف کمی است.
هنگامیکه به دفتر نقاشی کودکان نگاهی می کنیم شاهد خواهیم بود که تعداد موضوعات نقاشی شده بسیار محدود است و غالباً به موضوعاتی همچون گل، خورشید، کوه و جوی آب محدود میگردد و این رخداد را حتی تا پایان دوره ابتدایی میتوان دید. سوال اینجاست که آیا دانش آموزان ۹ تا ۱۱ ساله معمولاً قادر به تولید ایدههای بیشتر و متنوعتر نیستند و یا اینکه در مدرسه و خانواده تلاشی برای تقویت عناصر تفکر خلاق صورت نگرفته است؟
برای تقویت سیال بودن فکر، از کودکان بخواهید که ایدههای فراوانی ارائه دهند. برای مثال وقتی دانشآموزی عکس خانهای را رسم میکند والدین یا معلم میتوانند از او بخواهند که خانه را به شکل یا شکلهای دیگری رسم کند
ایده های مبتکرانه!
در برخی مواقع افراد میتوانند ایدههای فراوان متنوعی در ذهن خود تولید کنند (عناصر سیالی و انعطاف) اما این ایدهها ممکن است فاقد عنصر ابتکار باشد. برای مثال بسیاری از پسران در نقاشیهای خود تصویر اتومبیل را ترسیم میکنند اما این تصاویر دارای شکل نسبتاً ثابتی است. سالها پیش پسری ۷ ساله برای من اتوبوسی کشیده بود که بهجای بنزین از آب جوش استفاده میکرد و از اگزوز آن قطرههای آب و بخار بیرون میآمد. او میگفت «این ماشین نه تنها هوا را آلوده نمیکند بلکه باعث تمیزی هوا هم میشود.» این ایده دارای ابتکار بود چرا که شاید چنین ایدهای که در نقاشی او منعکس شده بود به ذهن گروه زیادی از همسالان او نیز خطور نکند. در مثال دیگر افراد زیادی دارای طبع شعر میباشند اما تعداد کمی بهعنوان شعرای بزرگ با سبک خاص و ابتکاری خود شهرت جهانی مییابند.
ایده های ذره بینی!
افرادیکه خلاقترند به جزئیات یک ایده توجه بیشتری نشان میدهند. بنابراین میتوان افراد را تشویق کرد تا ایدهها را با جزئیات بیشتری تولید کنند. بنابراین ممکن است فردی درخت را به شکل یک کل در نظر بگیرد و فرد دیگر با تنه، شاخه و برگ آن.
خلاقیت
نحوه تقویت خلاقیت
برای تقویت سیال بودن فکر، از کودکان بخواهید که ایدههای فراوانی ارائه دهند. برای مثال وقتی دانشآموزی عکس خانهای را رسم میکند والدین یا معلم میتوانند از او بخواهند که خانه را به شکل یا شکلهای دیگری رسم کند، لذا با افزایش ایدهها در نقاشی میتواند عنصر سیالی را تقویت نماید. ممکن است از او خواسته شود که غیر از خانه، شکلهای دیگری را هم در نقاشی خود رسم کند که عنصر انعطاف تقویت میگردد. اگر از او خواسته شود در نقاشی خود چیزی بکشد که به ذهن خیلیها نرسیده است بر عنصر ابتکار تأکید نمودهایم و اگر از کودک بخواهیم که موضوعات نقاشی خود را با تمام جزئیات رسم کند باعث تقویت دقت به جزئیات شدهایم.
معلمان در هر دوره تحصیلی میتوانند به تقویت عناصر تفکر خلاق بپردازند. مثلاً دبیران ریاضیات میتوانند از دانش آموزان خود بخواهند که مسألههای ریاضیات را با فرمولهای دیگری که ممکن است به ذهنشان خطور کند حل کنند.