اندیشیدن نور پدید می آورد

فکر و اندیشه، راهی مستقیم به سوی حقایق جهان هستی است و در صورتی که فکر در پیرامون مسائل معنوی تداوم یافته و طولانی شود، ناخودآگاه انسان را به سوی معنویّت می کشاند.در فکر، نیروی جاذبه ای وجود دارد که شخص متفکّر را با مساله ای که درباره آن می اندیشد، پیوند می زند و میان آنها ارتباط برقرار می کند. وجود این نیرو یکی از رازهای مهم اهمیّت فکر و اندیشه است. بر اساس وجود این نیرو، انسانی که درباره خوبی ها یا بدی ها می اندیشد و تفکّر او تداوم می یابد، کم کم به سوی خوبی ها یا هر چه درباره آن فکر می کند، جذب می شود و آنها نیز به سوی او روی می آورند.این حقیقتی است که در روایات و فرمایشات خاندان وحی علیهم السلام به آن تصریح شده است. به این جهت افکار پسندیده، صفا دهنده قلب و زینت بخش دل و نورانی کننده باطن انسان است.

همان گونه که افکار زشت و نیز غفلت، ایجاد کننده تاریکی و ظلمت در قلب آدمی است.انسانی که فکر می کند و می اندیشد، صفا و نورانیّت دارد و کسی که غافل است از نعمت تفکّر بهره ای ندارد و دلی زنگار گرفته و تاریک دارد.حضرت امیرالمومنین علیه السلام در خطبه «وسیله» می فرمایند:اَلْفِکرَهُ تُورِثُ نُوراً وَالْغَفلَهُ ظُلْمَهً فکر و اندیشه، نورانیّت را به جای می گذارد و غفلت تاریکی را.اَلْفِکرُ یفیدُ الْحِکمَهَ،اندیشه افاده حکمت می نماید»[۱].زیرا تفکّر اگر بر اساس حق جویی و جست وجوی کمال باشد، نشان دهنده حقیقت و بیان کننده واقعیّات جهان هستی در قلمرو شأن شخص متفکّر است و این خود ایجاد کننده صفا و نورانیّت می باشد. ولی غفلت از این حقایق، بر ظلمت و تیرگیهای موجود می افزاید.تحوّلی که بر اثر کثرت فکر و اندیشه، در قلب انسان ایجاد می شود، او را آماده برای عمل می سازد؛ به این جهت فکر و اندیشه، ایجاد کننده قوّه عامله است. بنابراین، فکر نه تنها انسان را برای انجام مسائلی که مورد تفکّر قرار داده است مهیّا و آماده می نماید، بلکه بر اثر تداوم فکر، در انسان قوّه عامله و نیروی عمل ایجاد می شود و او را به سوی عمل جذب می نماید تا فکر و اندیشه، به صورت عمل و رفتار درآید.

حضرت امام صادق علیه السلام می فرمایند: التَّفَکُّرُ یَدْعُو اِلَی الْبِرِّ وَالْعَمَلِ بِهِ.[۲]فکر، انسان را به سوی خوبی ها و عمل به آن دعوت می کند.فکر و اندیشه درباره راز خلقت انسان و هدف از ایجاد و پیدایش او و سرانجام و عاقبت وی، آدمی را به سوی نیکی و مقام «عبودیّت»، فرا می خواند. شما به وسیله «فکر و اندیشه» می توانید با رسیدن به مقام «عبودیّت»، نیروهای عظیمی را که در وجودتان به صورت نهان و نهفته وجود دارد، به فعلیّت رسانده و بیدار کنید.

ارزش تفکر در آفرینش خدا

الإمامُ الرِّضا علیه السلام: لَیسَتِ العِبادَهُ کَثرَهَ الصِّیامِ وَالصَّلاهِ، وَإنَّما العِبادَهُ کَثرَهُ التَّفَکُّرِ فی أمرِ اللّه .امام رضا علیه السلام: عبادت به فراوانی روزه و نماز نیست، بلکه عبادت به بسیار اندیشیدن در کار خداست. (تحفه العقول: ۴۴۲ منتخب میزان الحکمه: ۳۵۴).

درجه متفکران در نزد خدا

امام حسن علیه السلام: اُوصیکُم بتَقوَی اللّه وإدامَهِ التَّفَکُّرِ ؛ فإنَّ التَّفَکُّرَ أبو کُلِّ خَیرٍ واُمُّهُ؛ شما را به تقوای الهی و تداوم اندیشه سفارش می کنم؛ زیرا اندیشیدن پدر و مادر همه خوبیهاست.(تنبیه الخواطر: ۱ / ۵۲ منتخب میزان الحکمه: ۴۵۴) .الإمامُ الصّادقُ علیه السلام: طَلَبتُ نُورَ القَلبِ فوَجَدتُهُ فی التَّفَکُّرِ والبُکاءِ ، وطَلَبتُ الجَوازَ علَی الصِّراطِ فوَجَدتُهُ فی الصَّدَقَهِ ، وطَلَبتُ نُورَ الوَجهِ فوَجَدتُهُ فی صَلاهِ اللَّیلِ .امام صادق علیه السلام: روشنایی دل را جوییدم و آن را در اندیشیدن و گریستن یافتم و گذر از صراط را جوییدم و آن را در صدقه دادن یافتم و نورانیّت چهره را جوییدم و آن را در نماز شب یافتم .(مستدرک الوسائل: ۱۲ / ۱۷۳ / ۱۳۸۱۰ منتخب میزان الحکمه: ۵۷۲).