کتاب های ملاحم و فتن چه هستند؟
در ادامه ی این مطلب کتاب هاب ملاحم و ملحمه و مضامین آن ها را می شناسیم. این کتاب ها در تاریخ اسلام به دسته ای از کتاب ها گفته می شد که محتوایی آینده نگرانه را داشت.
به کتاب هایی که در آن اخبار و پیشگویی ها و احادیثی از آخر الزمان گرد آوری شده باشد را ملاحم یا در دیدگاه اهل سنت فتن نامیده می شود. بیشتر شیعیان برای این کتاب‌ها از واژه «مَلاحِم» استفاده می‌کنند اما عموم اهل سنت این نوع کتاب‌ها را «فِتَن» می‌خوانند. ملاحم‌نویسی در میان اصحاب ائمه و علما رایج بوده و در برخی از متون به امام صادق(ع) نیز کتابی با عنوان «مَلْحَمَهُ الصّادق» نسبت داده شده است. مشهورترین کتابِ ملاحم، نزد شیعیان «التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن» نوشته سید بن طاووس است.
ملحمه نویسان اسلام
نوشتن ملاحم هم در میان علمای شیعه و هم در میان اصحاب ائمه امری رایج بوده است و آثاری نیز در این خصوص وجود دارد. از میان اصحاب ائمه که دارای کتاب ملاحم بوده‌اند می‌توان از علی بن مهزیار،و فضل بن شاذان، ابن ابی عمیر نام برد.
در میان آثار علمای شیعه، معروف‌ترین کتابی که با موضوع ملاحم و فتن نوشته شده، کتاب سید بن طاووس با عنوان اصلی التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن است که با نام «الملاحم و الفتن» شناخته می‌شود
امام صادق(ع)
کتابی با عنوان «ملحمه الصادق» به امام صادق(ع) نسبت داده شده است. علامه مجلسی انتساب چنین کتابی را به امام صادق(ع) مشهور می‌داند اما خود معتقد است که اعتمادی به این کتاب ندارد.
ملحمه منسوب به امام صادق(ع) به طور مستقل منتشر نشده است اما نسخه‌ای خطی از آن در کتابخانه ملی ایران وجود دارد.
دانیال پیامبر
این کتاب با نام‌های «اصول الملحمه»، «ملحمه» و «ملحمه دانیال» نیز شناخته می‌شود. این کتاب تالیف ابی الفضل تفلیسی (منجم قرن ۶) می‌باشد و اگرچه نویسنده آن شیعه نیست اما مدعی است که این کتاب را بر اساس کلمات امام صادق(ع) و دانیال نبی نگاشته است.
سید بن طاووس
سید بن طاووس در متنِ کتاب، آن را «التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن» نامیده است. با این وجود این کتاب با عنوان «الملاحم و الفتن» نیز چندین مرتبه چاپ و منتشر شده است.
سید ابن طاووس، بر خلاف رویه معمول میان مؤلفان شیعه، در نامگذاری اثر خود از کلمه «فتن» به جای «ملاحم» استفاده کرده است؛ دلیل این نامگذاری، استفاده وی از منابع اهل سنت در تدوین کتاب دانسته شده است.
این کتاب خلاصه‌ای است از سه کتاب اهل سنت با نام‌های «کتاب الفتن» نوشته نعیم بن حماد، «کتاب الفتن» ابوصالح السلیلی و «کتاب الفتن» زکریا بن یحیی نیشابوری.
ابن طاووس در انتها، بخشی را به کتابش افزوده که بنابر نظر اتان کلبرگ قسمت‌هایی از آن احتمالا از بین رفته است. این ملحقات بر اساس منابع حدیثی دیگری به جز آن سه منبع نوشته شده‌اند.
