اعمال شب و روز عرفه و عید قربان

عید قربان یکی از مهم‌ترین و معنوی‌ترین جشن‌های اسلامی است که هر ساله در روزهای آغازین ماه ذی‌الحجه، برابر با دهم ذی‌الحجه، برگزار می‌شود. این عید به مناسبت فرمان خداوند به پیامبر ابراهیم (ع) برای قربانی کردن پسرش، اسماعیل، برگزار می‌شود و به همین دلیل نیز به عید قربان معروف است.

عید قربان یکی از پنج رکن اصلی دین اسلام به شمار می‌رود و همچنین جزو عبادات و مناسک حج نیز محسوب می‌شود. این عید در سالروز تلاش ابراهیم (ع) برای اطاعت از فرمان خداوند و آماده شدن برای قربانی کردن پسرش برگزار می‌شود. در لحظه‌ای که ابراهیم (ع) آماده بود تا قربانی را انجام دهد، خداوند به او پیام داد و پسرش را جان سالم به او بازگرداند. به جای پسر، خداوند یک گوسفند را به ابراهیم (ع) نشان داد و او را به قربانی کردن آن تشویق کرد.

عید قربان در ایران و بسیاری از کشورهای اسلامی به صورت رسمی و با شادی و شور و هیجان جشن گرفته می‌شود. در این روز، مردم در آستانه عید صبحانه خود را می‌خورند و سپس به مسجد می‌روند تا نماز عید را اقامه کنند. در نماز عید، امام خطبه‌ای می‌خواند و سپس نماز جماعت برگزار می‌شود. پس از نماز، مردم به همدیگر تبریک می‌گویند و در کنار خانواده و دوستان خود با هم عید می‌گیرند.

عید قربان همچنین با قربانی کردن حیوانات خانگی همراه است. مردم گوسفند یا بز را قربانی می‌کنند و سپس گوشت آن را به فقرا و نیازمندان تقدیم می‌کنند. این عمل نشان از صدقه‌دادن و به اشتراک گذاری روزی خداوند است و به همین دلیل نیز عید قربان به عنوان عید سخاوت و بخشش شناخته می‌شود.

علاوه بر قربانی کردن حیوانات، مردم در این عید همچنین سعی می‌کنند با خانواده و دوستان خود وقت بگذرانند و با هم غذا بخورند و لحظات خوبی را با هم به اشتراک بگذارند. در این روز، خانه‌ها تزئین می‌شوند و غذاهای خوشمزه و شیرینی‌های مختلف تهیه می‌شود. همچنین، برخی از مردم در این عید سفره‌های خیریه تهیه می‌کنند و به فقرا و نیازمندان تقدیم می‌کنند.

عید قربان علاوه بر جشن و شادی، همچنین دارای معنای عمیقی است. این عید به ما یادآوری می‌کند که باید آماده باشیم تا در راه خداوند قربانی کنیم و به دستورات او اطاعت کنیم. همچنین، این عید به ما یادآوری می‌کند که باید در راستای خیر و بخشش فعالیت کنیم و به فقرا و نیازمندان کمک کنیم.

به طور کلی، عید قربان یک فرصت بزرگ برای تجدید نشاط دینی، افزایش اتحاد و همبستگی اجتماعی و به اشتراک گذاری خوبی‌ها با دیگران است. این عید به ما یادآوری می‌کند که باید در راه خداوند تلاش کنیم، به فقرا و نیازمندان کمک کنیم و با خانواده و دوستان خود وقت بگذرانیم.

روز عرفه یکی از مهم‌ترین روزهای دینی اسلام است که هر ساله در روز نهم ماه ذی‌الحجه برگزار می‌شود. این روز به مناسبت وقوع حج در مکه و تجمع حجاج در عرفات، کوهی در نزدیکی مکه است و به همین دلیل نیز به روز عرفات معروف است.

روز عرفه یکی از پنج رکن اصلی حج به شمار می‌رود و همچنین جزو عبادات و مناسک حج نیز محسوب می‌شود. در این روز، حجاج در کوه عرفات جمع می‌شوند و تلاوت قرآن و دعا می‌کنند و به تفکر و تأمل در باره زندگی و مسئولیت‌هایشان می‌پردازند. این روز به عنوان روز استغفار و توبه نیز شناخته می‌شود و حجاج در این روز سعی می‌کنند با خداوند صلح کنند و از گناهان خود پشیمان شوند.

اعمال شب عرفه

در شب عرفه دعای پرمضمون مخصوص این شب وارد شده که طبق روایت شب های جمعه هم وقت مناسبی برای قرائت این دعا و طلب آمرزش از خداوند است.

تسبیحات ده گانه (عشر) که در روز عرفه از رسول اکرم روایت شده برای شب عرفه هم وارد شده است.

اعمال تأکید شده همه ایام مهم سال زیارت امام حسین هست که در این شب نیز وارد شده است؛ همچنین دعای «اللّهمّ منْ تعبّأ و تهیّأ» در این شب تأکید شده است.

اعمال روز عرفه

روزه گرفتن این روز پاداش زیادی داشته اما این قید تأکید شده اگر روزه در آن روز سبب ضعف و ناتوانی جهت دعا و انجام اعمال و عبادات روز عرفه شود ترک آن بهتر است.

غسل کردن قبل از غروب آفتاب، زیارت امام حسین(ع) نیز وارد شده که زیارت آن حضرت در روز عرفه طبق روایتی از امام صادق(ع) پاداش حج و عمره بسیار و جهاد فراوان دارد.

در روایت دیگری از امام صادق(ع) نقل شده است که خداوند در روز عرفه، توجه خاصی به زائران قبر امام حسین(ع) دارد، حاجاتشان را برآورده می‌سازد و گناهانشان را می‌آمرزد.

پس از نماز عصر و قبل از آن که دعاهای روز عرفه را بخواند، دو رکعت نماز در زیر آسمان، بجا آورد و به گناهان و خطاهای خود اعتراف کند، که امام صادق(ع) فرمود: هر کس چنین کند، پاداش کسانی که در سرزمین عرفاتند، را خواهد داشت و گناهانش آمرزیده شود.

کیفیت نماز روز عرفه در کلام شیخ کفعمی به این شرح است: پس از آن که نماز ظهر و عصر را با رکوع و سجود نیکو، بجا آوردی، دو رکعت نماز بخوان، در رکعت اوّل بعد از سوره حمد، سوره «توحید» (قل هو اللّه احد) و در رکعت دوم، پس از سوره حمد، سوره «کافرون»، (قل یا ایها الْکافرون) را بخوان. بعد از آن نیز چهار رکعت نماز بگزار (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت بعد از سوره حمد، ۵۰ مرتبه سوره توحید را بخوان (که نماز امیرالمؤمنین نیز به همین صورت است) آنگاه این تسبیحات را که از رسول خدا نقل شده است و «سیدبن طاووس» آن را در «اقبال» آورده، بخوان:

سبْحان منْ فی السّماء عرْشه، سبْحان الّذی فی الاْرْض سطْوته، سبْحان الّذی فی الْبحْر سبیله، سبْحان الّذی فی النّار سلْطانه، سبْحان الّذی فی الْجنّه رحْمته، سبْحان الّذی فی الْقبور قضاؤه، سبْحان الّذی فی الْهواء امْره، سبْحان الّذی رفع السّماء، سبْحان الّذی وضع الاْرْض، سبْحان منْ لا منْجا منْه إلاّ إلیْه.

آنگاه صد مرتبه بگو: سبْحان اللّه و الْحمْد للّه و لا اله الاّ اللّه و اللّه اکْبر.

و ۱۰۰ مرتبه سوره «قل هو اللّه أحد» را بخوان.

۱۰۰ مرتبه آیه الکرسی.

۱۰۰ مرتبه صلوات بر محمّد و آل محمّد.

۱۰ مرتبه لا اله الاّ الله، وحْده لا شریک له، له الْملْک و له الْحمْد، یحْیی و یمیت و یمیت و یحْیی، وهو حیٌّ لا یموت، بیده الْخیر، وهو علی کلّ شیْء قدیرٌ.

۱۰ مرتبه اسْتغْفر الله الّذی لا اله الاّ هو الْحیّ الْقیوم و اتوب الیه.

۱۰ مرتبه «یا الله»،

۱۰مرتبه «یا رحْمن»

۱۰ مرتبه «یا رحیم»

۱۰ مرتبه «یا بدیع السّموات و الاْرْض، یا ذاالْجلال و الاْکْرام»

۱۰ مرتبه «یا حیّ یا قیوم»

۱۰ مرتبه «یا حنّان یا منّان»

۱۰ مرتبه «یا لا اله الاّ انْت»

۱۰ مرتبه «آمین».

پس آنگاه بگو:اللّهمّ انّی اسْئلک یا منْ هو اقْرب الیّ منْ حبْل الْورید، یا منْ یحول بین الْمرْء و قلْبه، یا منْ هو بالْمنْظر الاْعْلی و بالاْفق الْمبین، یا منْ هو الرّحْمن علی الْعرْش اسْتوی، یا منْ لیس کمثْله شیْءٌ، و هو السّمیع الْبصیر، اسْئلک انْ تصلّی علی محمّد و آل محمّد.

آنگاه حاجت خود را از خداوند طلب کن که برآورده خواهد شد، ان شاءاللّه.

دعای معروف عرفه رایج ترین و مهم ترین عمل این روز است؛ هم چنین توصیه شده به هنگام غروب روز عرفه، دعای «عشرات» را بخوان. این دعا که خواندنش در هر صبح و شام مستحب است، در اعمال روز عرفه، توسط مرحوم سید بن طاووس ذکر شده است.

 اعمال روز عید قربان

روز دهم ذیحجه، روز عید قربان است و بسیار روز شریفی است که اولین عمل وارد شده غسل است؛ غسل در این روز سنّت مؤکد است و بعضی از علماء واجب دانسته‎اند.

اقامه نماز عید قربان، به همان نحو که در عید فطر ذکر شده است. اما در این روز مستحب است که بعد از نماز، با گوشت قربانی افطار شود.

دعای های زیادی برای این روز در کتب مختلف ادعیه پیش از نماز عید و بعد از آن وارد شده اما شاید بتوان بهترین دعا را همان چهل و هشتم صحیفه سجادیه دانست که شروع آن با عبارت “اللّهمّ هذا یوْمٌ مبارکٌ” است؛ همچنین خواندن دعای چهل و ششم صحیفه سجادیه توصیه شده است که اینگونه آغاز می‎شود: “یا منْ یرْحم منْ لا یرْحمه الْعباد”.

خواندن دعای ندبه و  قربانی کردن از اعمال پسندیده این روز است.

همچنین خواندن تکبیرات برای کسی که در منا باشد بعد از پانزده نماز که اولش نماز ظهر روز عید است و آخرش نماز صبح روز سیزدهم است. و کسانی که در سایر شهرها هستند نیز بعد از ده نماز از ظهر روز عید تا صبح دوازدهم این تکبیرات را بگویند. تکبیرات بنا بر روایت صحیح در اصول کافی از این قرار است :

الله اکْبر الله اکْبر لا اله الا الله والله اکْبر الله اکْبر الله اکْبر وللّه الْحمْد اللّه کْبر اعلی ما هدانا اللّه اکْبر علی ما رزقنا منْ بهیمه الاْنْعام والْحمْدللّه علی ما ابْلانا.

همچنین مستحب است که به مقداری که توانایی است این تکبیرات بعد از نمازها تکرار شود.