گرفتاری مؤمنان و آسایش کافران

«وَ لَوْ لا أَنْ یَکُونَ النَّاسُ أُمَّهً واحِدَهً لَجَعَلْنا لِمَنْ یَکْفُرُ بِالرَّحْمنِ لِبُیُوتِهِمْ سُقُفاً مِنْ فِضَّهٍ وَ مَعارِجَ عَلَیْها یَظْهَرُونَ»؛ زخرف (۴۳)، آیه ۳۳.؛ «و اگر نه آن بود که (-(همه )-)مردم (-(در انکار خدا)-)، امتى واحد گردند، قطعاً براى خانه هاى آنان که به (-(خداى )-) رحمان کفر مى ورزیدند، سقف ها و نردبان هایى از نقره که بر آنها بالا روند، قرار مى دادیم».
این آیه در صدد بیان آن است که مال و ثروت و مقامات مادى، ارزش ذاتى و پایدار ندارند و اگر مردم کم ظرفیت و دنیاطلب، به سوى بى ایمانى و کفر متمایل نمى شدند، خداوند این سرمایه ها را تنها نصیب این گروه مى کرد؛ تا همگان بدانند که مقیاس ارزش و شخصیت انسان، این امور نمى باشند.
در قرآن مجید مى خوانیم: «وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلى ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجًا مِنْهُمْ زَهْرَه الْحَیاهِ الدُّنْیا لِنَفْتِنَهُمْ فیهِ»؛ طه (۲۰)، آیه ۱۳۱.؛ «هرگز چشم خود را به نعمت هاى مادى که به گروه هایى از آنها دادیم، میفکن که اینها شکوفه هاى زودگذر زندگى دنیاست و براى آن است که آنان را با آن بیازماییم و روزى پروردگارت، بهتر و پایدارتر است».
بدیهى است که بسیارى از کفار و مخالفان، زندگى مرفه و پر زرق و برقى دارند. قرآن کریم پیامبر و مسلمان ها را دل دارى مى دهد و امر به شکیبایى و صبر مى کند و مى گوید: این ظواهر فریبنده، مانند شکوفه هایى هستند که زود مى شکفند و پژمرده مى گردند و بر روى زمین مى ریزند و چند صباحى بیشتر پایدار نمى مانند. در واقع، آیات قرآن، در مقام بیان بى ارزشى متاع دنیا نسبت به آخرت است و بیان این که آن چه خداوند به پیامبر و مسلمان ها داده، بهتر و پایدارتر است که عبارتند از: ایمان، اسلام، قرآن و آیات الهى و روزى هاى حلال و پاکیزه و نعمت هاى جاودان آخرت.
نکته دیگر آن است که کفار در این جا از زندگى ظاهرى بهره مند مى شوند و در آخرت، عاقبت بدى در انتظارشان است؛ ولى مؤمنین در این جا گرچه به ظاهر، بهره مند نیستند، ولى در همین دنیا آزمایش شده، خالص مى شوند و عاقبت نیکى در انتظار آنهاست.
نکته بعدى آن است که هدف قرآن در این آیات، این است که معیار شخصیت انسان ها، ثروت و زینت نیست؛ گرچه این امکانات مادى، بد نیستند؛ امّا مهم این است که به آنها به صورت یک ابزار نگاه شود؛ نه یک هدف متعالى و نهایى. بنابراین، نه بهره مند بودن گروهى از کفار و ظالمان از این مواهب مادى، دلیل بر شخصیت آنهاست و نه محروم بودن مؤمنان از آنها، دلیل بدى مؤمنان است؛ بلکه استفاده از این امور، در حد معقول و به صورت یک ابزار، ضررى به ایمان و تقواى انسان مى زند، این، همان تفکر صحیح اسلامى و قرآنى است و در نتیجه، آسایش و آرامش واقعى، تنها در سایه ایمان است.
البته فقر و غنا هم در میان مؤمنین و هم در میان کفار وجود دارد و بهره مندى از ثروت ها و لذت هاى دنیوى، اختصاصى به کفار ندارد؛ گرچه افراد ثروتمند، فعلاً در میان کفار بیشتر مى باشند؛ چون تمام هدف و تلاش آنها در راستاى جمع آورى ثروت و برخوردارى از لذایذ دنیوى است؛ ولى رنج و شادى دو قسم است؛ رنج و شادى روحى و جسمى که اولى بسیار مهم تر است. گاهى انسان رنج جسمى دارد؛ ولى رنج روحى ندارد و تحمل آن برایش راحت است؛ ولى رنج روحى، تحملش دشوارتر است و رنج کفار، اغلب از نوع روحى است؛ چون عامل اساسى در رنج روحى، دورى و بُعد از خداست و آنان از خدا دورند و عامل امنیت روحى، قرب به خداست و این عامل، در اختیار مؤمنین است. یونس (۱۰)، آیه ۶۲، ۶۳و ۶۵ ؛ بقره (۲)، آیه ۱۱۲ ؛ زمر (۳۹)، آیه ۶۱.
حال با توجه به مقدمه مذکور، علت پول دار بودن کفار و گنه کاران را مى توان در علت هاى ذیل جست و جو کرد:
۱. بسیارى از امورى که در نظر مردم، موجب راحتى هستند و ثروت و امکانات محسوب مى شوند، همان ها مجراى عذاب آخرت مى باشند؛ چنان که آیه شریفه در مورد منافقان مى فرماید: «فَلا تُعْجِبْکَ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ إِنَّما یُرِیدُ اَللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ بِها فِى اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا»؛ توبه (۹)، آیه ۵۴..
در مورد کفار نیز آمده است که جهنم، همین الان بر آنان احاطه دارد و آنان در یک شرایط روحى جهنمى به سر مى برند؛ «وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِیطَهٌ بِالْکافِرِینَ»؛ عنکبوت (۲۹)، آیه ۵۴.؛ «و حال آن که جهنم، قطعاً بر کافران احاطه دارد»؛ حتى اگر از زندگى لذتى ببرند. حداکثر بهره مندى آنها از لذایذ، در همین دنیاست و وقتى این لذت ها را با لذایذ بهشتیان مقایسه کنیم، مى بینیم که بسیار ناچیزند. حدید (۵۷)، آیه ۲۰ ؛ انعام (۶)، آیه ۳۲ ؛ عنکبوت (۲۹)، آیه ۶۴ ؛ لقمان (۳۱)، آیه ۲۴.

۲. بسیارى از مشکلات، داراى اثر تربیتى و سازنده اى هستند و رفاه و تنعم بیش از حد، سستى و غفلت آور است؛ «کَلاَّ إِنَّ الْإِنْسانَ لَیَطْغى أَنْ رَآهُ اسْتَغْنى »؛ علق (۹۶)، آیه ۶ و ۷.؛ «و خداوند از آن جا که آنها را به حال خود واگذار کرده، اسباب بیدارى و تنبهشان را فراهم نمى سازد».
۳. برخى از تنگ دستى ها و مصایب، کفاره گناهانند کافى، ج ۲، ص ۴۴۶، ح ۹ و۱۰ ؛ بحارالانوار، ج ۶، ص ۱۶۰، ح ۲۶. که از باب لطف خداوند، در دنیا بر مؤمنان وارد مى شوند و کفار و گناه کاران از آن مصایب محرومند.
۴. گاهى اوقات اینها براى مؤمن، امتحان الهى هستند؛ تا معلوم شود که آیا همانند دوران فراوانى نعمت، باز هم ایمان خود را حفظ مى کند یا نه و در مقابل، براى کافران استدراج است؛ «سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَیْثُ لا یَعْلَمُونَ»؛ اعراف (۷)، آیه ۱۸۲ ؛ قلم (۶۸)، آیه ۴۴.؛ «به تدریج، از جایى که نمى دانند، گریبانشان را خواهیم گرفت»؛ یعنى از باب مکر الهى به آنها نعمت مى دهد؛ ولى به یک باره آنان را گرفتار کرده، دچار عذاب و جهنمشان مى سازد.
۵. از آن جا که کافران بیشتر فعالیت خود را متوجه دنیا مى کنند، طبیعى است که برداشت و بهره بیشترى داشته باشند؛ در حالى که مؤمنان به دلیل عبادت ها و مسئولیت هاى دینى، مانند جهاد و رعایت تقوا و معنویت گرایى، وقت کمترى براى دنیا مى گذارند.
۶. از سوى دیگر، مؤمنان به جهت رعایت احکام الهى، دست یابى به مال را از هر طریقى، جایز نمى دانند؛ اما کافران، محدودیت شرعى ندارند و طبیعى است که کافران از دارایى بیشترى برخوردار باشند.
در قرآن آمده است: «مَنْ کانَ یُریدُ الْعاجِلَه عَجَّلْنا لَهُ فیها ما نَشاءُ لِمَنْ نُریدُ ثُمَّ جَعَلْنا لَهُ جَهَنَّمَ یَصْلاها مَذْمُومًا مَدْحُورًا. وَ مَنْ أَرادَ اْلآخِرَ وَ سَعى لَها سَعْیَها وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ کانَ سَعْیُهُمْ مَشْکُورًا»؛ اسراء (۱۷)، آیه ۱۸ و ۱۹.؛ «هر کس خواهان (-(دنیاى )-) زودگذر است، به زودى هر که را خواهیم، (-(نصیبى )-) از آن مى دهیم؛ آن گاه جهنم را که در آن خوار و رانده، داخل خواهد شد، براى او مقرر مى داریم و هر کس خواهان آخرت است و نهایت کوشش را براى آن بکند و مؤمن باشد، آنانند که تلاش آنها مورد حق شناسى واقع خواهد شد».
از این آیه شریفه به خوبى استفاده مى شود که هر کس در این دنیا فعالیتى داشته باشد، بهره و برداشت خود را خواهد داشت و طبیعى است اگر کسى بیشتر فعالیت کند، برداشت بیشترى خواهد داشت.
۷. از آن جا که خداوند، هیچ تلاشى را بدون پاسخ نخواهد گذاشت، کافران را که از پاداش بهشتى بهره اى ندارند، از زیورآلات دنیا به طور کامل بهره مند مى سازد. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: ۲۴/۵۰۰۰۳۷)